Interesante artigo expertos ensino.-

Interesante artigo expertos ensino.-


Os expertos ven obrigatorios para docentes os cursos de convivencia.-

Un modelo educativo excesivamente competitivo e a falta de preparación dos profesores, dous factores que non axudan a fomentar a tolerancia.

elisa álvarez, sara carreiraredacción / a voz,
29 de febreiro de 2016.     

Ampliar imaxe

Galicia non é unha comunidade con aulas especialmente conflitivas. Pero no que se refire ao acoso escolar, un só caso xa é excesivo, e moitos unha secuela que ás veces nin chega a denunciarse. La Voz organizou un debate sobre convivencia escolar no que participaron Javier Sánchez, presidente da Confederación de Anpas Galegas; Carlos Varela, inspector de Educación; Cristina Palacios, presidenta da Asociación de Menores Transexuais Arelas; e Javier García, coordinador dos premiados programas de convivencia do IES Fin do Camiño de Fisterra . Coinciden nalgúns aspectos. O principal, que a formación do profesorado en convivencia e inclusión debería ser obrigatoria, non voluntaria. A maioría, ademais, apunta o mesmo problema, o propio modelo educativo, «xa que sobre todo desde a Lomce o obxectivo principal é dotar de coñecementos ao alumnado, e non se cumpre a función de formar cidadáns», apunta Javier Sánchez.

 

Sobre a formación en tolerancia, respecto, inclusión e resolución pacífica de conflitos, hai unha enorme coincidencia. É clave no éxito escolar e debese ser parte do currículo. «Hai tres puntos para a convivencia: a integración curricular, ser proactivo nas políticas de resolución de conflitos e abrir o centro á comunidade», di García. E o profesorado debe estar preparado para iso, «habería que esixirlle esa formación, pero non pedirlle que a faga no seu tempo libre. Non podemos depender do profesorado que queira traballar pola convivencia, é unha esixencia, non pode ser voluntarista, senón estrutural», apunta o presidente de Anpas Galegas. Carlos Varela concorda: «Si ao médico obrígaslle a que estea actualizado, cun docente ocorre algo parecido, son ámbitos estratéxicos».

 

  Cristina Palacios bota en falta dous aspectos na aula, a formación e a visibilización do que non é habitual. O colectivo LGTBI non está nos currículos, nin nas clases, nin sequera nos contos ou cancións que se desenvolven na aula. «Nos Cefores -centros de formación do profesorado- non hai nin un só curso que teña que ver coa diversidade sexual», apunta. E todo o que é diferente íllase. «A federación estatal LGTBI recollía nun estudo que o 60 % deste alumnado sufría acoso. Penso que máis. Eu con todos os que falei, menos nun caso, sempre sufriron acoso». De aí a importancia de dar visibilidade a estes alumnos (e profesores), algo que axudaría a reducir os conflitos e o acoso aos menores.

 

Estamos mellor

 

¿Avanzou Galicia en convivencia escolar? Polo menos, din, agora fálase diso.

A Lei de Convivencia e Participación foi un paso importante, apunta Varela, sobre todo por dous aspectos, e é que por primeira vez esixe a participación das familias, e pola súa natureza preventiva. Tamén recorda a campaña Eu respecto para concienciar na tolerancia e respecto á diversidade sexual. Como apunta Javier García, hai que acabar cun modelo punitivo e sancionador cara a outro que eduque por e para a convivencia. O representante dos pais é máis pesimista: «As leis hai que dotalas de recursos e de medios, estaría ben se moitas destas cousas se dotasen de medios».

 

XAIME RAMALLAL
 

  Un dos puntos interesantes do debate centrouse en previr o acoso escolar. Todos coinciden en que non hai só acosador e vítima, senón unha terceira pata, talvez a máis importante: os que observan. «Son con eses cos que temos que traballar, porque moitas veces o acoso sucede no cambio de clase, no recreo, cando o profesor non pode ter unha boa observación», di García. Palacios inclúe ao docente: «Non sempre so é o alumno, tamén o profesor que fai bromas, deixa facer...». Formación, integración no currículo e apertura ás familias para converter a convivencia nun asunto de todos.

Acoso escolar

Definición

  Lei de convivencia.-

  A lei galega define o acoso como calquera vexación ou malos tratos continuado no tempo, xa sexa verbal, físico, psicolóxico ou de illamento social, independentemente de onde se produza.

Mecanismos

Tamén nas redes. O acoso pode producirse a través de medios telemáticos ou electrónicos, iso si, a lei circunscríbeo a que sexa entre iguais.

O alumno debe ser o centro do proceso

  Si o machismo e os problemas de convivencia son estruturais, o alumnado debe estar no centro de calquera medida de resolución de conflitos. «Hai que facelos partícipes, que se responsabilicen de coidar a un compañeiro, de non illar», explica o orientador do IES de Fisterra. Non en balde coordina un programa de convivencia exitoso entre iguais, é dicir, entre estudantes. «Temos que ser proactivos na mellora da convivencia porque forma parte do desenvolvemento integral do alumno».

24 institutos con programas

  En Galicia hai 24 centros que implantaron programas de mediación de alumnos, curiosamente todos de secundaria, 23 institutos e un centro residencial docente. «Sorpréndeme que aínda que está aberto a todos os centros de Galicia, e a Xunta pode financialos, só hai 24 e todos de secundaria, cando si hai un lugar onde realmente se pode cambiar é a escola, e sobre todo a primaria», recalca Carlos Varela. No entanto, engade, a macroencuesta sobre convivencia que fixo a Xunta en todos os centros educativos -que aínda non se presentou- arroxa uns resultados esperanzadores, e alumnos, profesores e pais perciben que a conflitividade nas aulas baixou.

Polémica clase «combinada»

  Capítulo á parte merece a inclusión. A escola debe ser inclusiva, polo que os expertos critican as medidas de escolarización combinada, na que os alumnos con problemas salguen fose da aula durante unha tempada a centros especiais. «Están ensinando que ese neno é diferente, e a clase ten que aprender a convivir coa diferenza», apunta Javier Sánchez. Varela asegura que se fai só cando é solicitada polos pais e con informe do orientador.

Expedientes

Curso 2014-15: 665

É un 0,23 % do alumnado. A conflitividade é baixa, aínda que sobe en etapas como a formación profesional básica.

Plans con metas curtas e realizables

«O papel sopórtao todo, e copiar e pegar o plan doutro instituto non quere dicir que un o siga». Expono Javier García, coordinador do plan de convivencia do IES de Fisterra. Por iso, para non facer documentos fabulosos que ninguén le e ninguén segue», segundo engade Carlos Varela, o mellor é apostar, como o modelo vasco, por proxectos «de dous folios» de carácter anual e revisable, apunta García.

Varela considera que é clave «pórse metas curtas, realizables» porque o claustro «aprende cada ano, acumula experiencias, pódeas valorar e ir incorporando aos poucos» e ademais, desta forma non se xera resistencia, tal e como explica García. E apunta outra cuestión, a mobilidade do profesorado.

«Premios» para a estabilidade

Antes da crise, Galicia tiña unha taxa de interinidade envexable, do 4,58 %, pero coa limitación de reposicións dos últimos anos esta taxa duplicouse, chegando ao 9,58 %. Isto fai que «cada ano hai que formar aos docentes e non lles dá tempo a ter experiencia e poder aportar ao conxunto do centro», segundo explica Javier García.

Fronte a isto, Carlos Varela propón como solución establecer un sistema que premie aos profesores para que queden varios anos nos colexios menos demandados: «O máis positivo sería que se premiase aos docentes para quedar nos centros pequenos ou periféricos durante catro ou cinco anos. Por exemplo, podería ser dándolles máis puntos para un futuro concurso de traslados», apunta o inspector de Educación. A idea «daría estabilidade aos persoais», permitiría que os equipos encaixasen mellor e xa que logo que o traballo fose máis fluído.

¿Formamos traballadores ou cidadáns? A eterna pugna entre contido e valores

O presidente da Confederación de Anpas Galegas incidiu durante a charla en que o problema de convivencia débese, en última instancia, ao modelo educativo. Javier Sánchez explica que «temos un modelo competitivo e excluínte. A nova lei, a Lomce, non cumpre a función de formar persoas, limítase a dotar de coñecemento aos futuros traballadores». Javier García, asiente pero introduce un matiz: «A metodoloxía mellora a comunicación, e o traballo cooperativo e solidario sen dúbida axuda a eliminar os problemas de convivencia», e nese sentido a Lomce, di o orientador, non axuda, porque as reválidas esixen que profesores e alumnos céntrense en pasar o exame. Carlos Varela, que si se mostrou máis favorable «ao modelo escandinavo que ao anglosaxón, que é o que seguimos en España», cre con todo que «nesta vida sempre nos estamos avaliando», e nese sentido é fundamental saber que falla para poder solucionalo.

 

- De Finlandia a Galicia -

  Cristina Palacios, firme partidaria dunha escola que forme cidadáns, defende que se transplante o modelo finlandés a España, aínda que en xeral todos asumen que o sistema educativo debe adaptarse ao país, non se pode desenvolver sen ter en conta a contorna. En calquera caso, a presidenta de Arela pregúntase ante as propostas para evitar o fracaso escolar «que é exactamente o éxito escolar», «porque eu non creo que sexa sacar sobresalientes», di. Nesa mesma liña expón outra cuestión: «¿Que mide o índice de conflitividade?», e recorda que en moitos dos colexios onde un neno acaba suicidándose tras sufrir acoso dos seus compañeiros, «a dirección dicía que non pasaba nada».

Nese punto Carlos Varela móstrase inflexible: «O equipo directivo do centro ten que intervir» e non é posible que se permita un acoso durante anos ao neno que é diferente. Con todo, Varela móstrase moi optimista con respecto ao futuro: «Eu confío no profesorado. Os centos de docentes que eu trato non traballan só polos resultados, nin en primaria nin en bacharelato.

¡E ese esforzo non é mérito de ningunha lei!».

- Voz de Galicia .-

--